Imakana aan tusaale u soo qaato odhaah ama halku-dhig laga dhaxlay mid
kamid ah madaxdii ugu madaxa adkayd ee soo maray dalalka yurub waa Hidlar(Adof
Hitler), hogaamiyihii Jarmalka, sidoo kale ahaa hogaamiyihii xisbigii
Naasiga muddadii u dhaxaysay 1934-1945, maalin maalmaha ka mid ah isaga oo
khudbad u jeedinaaya dhalinyaradii dalkiisa ayuu yidhi “Nin labaatan jir ah (20 sano) oo Jarmal ah oo wax rumaysan oo
wuxuu rumaysan yahay inuu gaadho aan doonaynin,
Siddeed
yoolkaaga uga dhigi kartaa mid rumooba???! Q.11aad Ee Buuga Dhalinyarada Maanta W/Q: Mr.Hamse
Bashe (Wiyeer Yare)
Inaga
oo kusoo dhex jirnay sida loo meeleeyo ujeedooyinka aad hiigsanaysid in idamka
Eebe aad gaadhid, waxaa inoogu dambeeyey tusaalooyinkii dadkii wanaagsanaa iyo
asxaabtii rasuulka oo u ahaa tusmo hadafka/yoolka waaritaanka ama aan
dhamaanahayn oo ay gaadheen badi. Imakana aan tusaale u soo qaato odhaah ama
halku-dhig laga dhaxlay mid kamid ah madaxdii ugu madaxa adkayd ee soo maray
dalalka yurub waa Hidlar(Adof Hitler), hogaamiyihii Jarmalka, sidoo kale
ahaa hogaamiyihii xisbigii Naasiga muddadii u dhaxaysay 1934-1945, maalin
maalmaha ka mid ah isaga oo khudbad u jeedinaaya dhalinyaradii dalkiisa ayuu
yidhi “Nin labaatan jir ah (20 sano) oo Jarmal ah oo wax rumaysan oo
wuxuu rumaysan yahay inuu gaadho aan doonaynin, nolosha xaq uma laha ee hala
dilo oo aduunka hala dhaafiyo”.
Siddeed Yoolkaaga/Ididiiladaada/hamigaaga Ku
Xaqiijin kartaa.
1.
Hakuu
cadaado yoolkaagu(Hamigaagu): Yoolka aad hiigsanaysaa ha
noqodo mid sida cadceeda kuugu muuqda isla markaan aad arki kartid kurtin iyo
kufid inta kaaga sokeysa ee ay tahay in aad ka gudibtid, ha noqodo hamiga iyo
yoolka aad hiigsanaysaa mid sida khadaabka dumarka (Xinaha gacmaha) ugu xardhaan
gacmahooda ugu xardhan qalbigaaga. Hoo oo iga gudoon hadalkan laga qoray mid
kamid ah dadkii wanaagsanaa oo ha inoo noqodo tusaale “Qofka dhibsada
inuu buuraha fanto(fuulo), Waligii iyo allihii godadka ayuu ku noolaadaa oo
kama dhex baxo”.
2.
Ididiilo
Sare la kaalay: laba mid uunbay noqon kartaa Ididiilo sare
la kaalay, waa in ugu horeyntaba aad yeelato yool iyo hami sare oo u baahan
wakhti iyo dedaal ee aanu kaa noqon mid laba caano-maal gudahood ku
idlaanaya(dhamaanaya), ama aan idhaahdo waa si aad hamigaas/hadafkaas amaba
yoolkaas sida cadceeda kuugu cad, in ay jiraan ujeedooyin kale oo ku gaadhsiin
kara hamigaaga sare, sida jaranjarada salaanka oo kale oo midba mid kuu
dhiibayso.
3.
Dhibatooyinka
hortaada yaala ha dhibsanin (samir): waa
xaqiiq oo waa hubaal in qof kasta oo leh hami iyo hiigsasho sare in uu u mari
doono si uu u gaadho guushaas rafaad iyo daal, mar waad siibani, kufi, oo laga
yaabee in laf dhabarta aad ka jabtid, ha dhibsani oo ogow wax kasta oo kusoo
foodsaaraa in ay yihiin qodxihii (qocandhadii) ka horeysay ididiiladii aad
lahayd, u dulqaadashada iyo u adkaysashadeeduna ay tahay in aad gaadhi
ujeedadii/hamigii iyo ididiiladii aad hiigsanaysay mudada badan.
4.
Qorshee
(khadee): Qorshee oo xariiq dheer jeex isla markaana
qayb-qaybi oo qaybkasta u qorshee in aad hawl iyo hiigsasho ku qabatid mudada
aad ku dhex jirtid, qorshaynta ama khiddada waa in tusaale ahaan 12 bilood ee
sanadku ka koobanyahay 4 bilood oo kasta ka midho dhaliya hami iyo ujeedo aad
leedahay, xidhmo xidhmo u xidh wakhtigaaga iyo hamigaaga kadibna ku dedaal in
aad is waafajisid/is qabadsiisid.
Akhriste qodobadaas aan soo
sheegay hadii aad fahamtey wanaagsan hadii kale u fiirso oo aan kusoo afmeero
qaybteenan tusaale si guud iyo si gaar ahba aad ugu fahmi karti [waa mid
kamid ah culimadii wanaagsanayd ee Islaamka,
waa Damaqshari, Isaga oo ka hadlaaya mid kamid ah kitaabadiisii uu qoray
waa kitaabkii uu u bixiyey “Kishaafi” “Ididiilooyinkaygii” ayuu hordhac uga
dhigay kelmadan soosocota, wadaad yaroo gadhyar leh, oo baraf ka gubay lugtiisa
isla markaana dhutin jiray ayuu ahaa
wuxuu yidhi isagoo naftiisa amaanaya iyo dedaalka uu gaadhay “ Soojeedka habeenkii, ee aan waraaqahayga ka
tumaayo boodhka, qalinkaygana aan ku qoraayo, ayaa iiga qiimo baddan gabadh ii
xalaal ah oo cadar isasoo marisay, isku kaysoo qurxisa, galmada ama kulanka aan
u galmoodo, Luxitaanka aan is luxo marka aan masalo(arin) xaliyo ayaa iiga
qiimo badan qosol aan rag kula dhex jiro” Isaga oo weli kasii hadlaaya hamiga
sare iyo dedaalka uu u baahanyahay, isla markaana u caqli celinaaya dadkii
lodkiisa(da’adiisa) ahaa ee kula jiray meertadda nolosha ayuu yidhi “Waar
habeen oo dhan baan soo jeedaa, adiguna waad khuurinaysaa hadhawna waxaad
doonaysaa sidii aad iila tartami lahayd, oo meesha aan istaago u istaagi lahayd,
halkaan ka hadlo aad ka hadli lahayd, habeen oo dhana waad khuurinaysaa aniguna
waan soo jeedaa”].
Walaal Cilmi iyo sharaf gaadhi maysid, weligaana ka bixi
maysid jaahilnimadda iyo aqoon la’aanta ilaa lix arimood lagaa helo oo kala ah:
1.
Maskax badnaan - noqo qof maskax badan.
2.
Qof
ilaashanaya/ weelaynay in aad noqotid.
3.
Qof
dedaal iyo hiigsasho sare leh.
4.
Qof
quud (sahay cunto iy cabid)haysta.
5.
Inaad
Macalin ku xidhantahay.
6.
Wakhtiga
oo kuu dheeraada.
Tix-raac:
1.
Sheekh
Almis Sheekh Yaxya ----- Muxaadarada Qeex Hadafkaaga.
La soco Q12aad
ee Buuga “Dhalinyaradda Maanta” W/q: Hamse Wiyeer, wixii Talo iyo Tusaale ah
iigusoo hagaaji Ciwaanka Xamse18@gmail.com Ama degalka aan
Facebookga ku isticmaalo www.facebook.com/Wiyeeer
0 Comments