Soomaaliya Oo Kalluunka Iyo Khudaarta U Dhoofinaysa Dalka Deriska Ah Ee Itoobiya

Soomaaliya ayaa dhawaan bilaabi doonta dhoofinta kalluunka iyo wax soo saarka khudradda iyagoo udhoofinaaya dalka deriska la ah ee Itoobiya ka dib markii todobaadkii hore ay kala saxiixdeen heshiis ganacsi oo laba geesood ah.

Munaasabadda lagu saxiixayay heshiiska oo ka dhacday magaalada Muqdisho ayaa waxaa si wadajir ah u shir guddoominayay Ra’iisul Wasaare ku xigeenka Itoobiya ahna Wasiirka Arrimaha Dibadda Demeke Mekonnen iyo Ra’iisul Wasaare ku xigeenka Soomaaliya Saalax Axmed Jaamac, kaddib shir ay Madaxda sare yeesheen intii u dhaxeysay September 5-6, 2023.

Heshiiskan ganacsi ayaa ujeedadiisu tahay sidii Soomaaliya ay u helilahayd bedel kadhan ah dhoofinta qaadka oo Itoobiya aad ugusoo dhoofiso Soomaaliya gaar ahaa Somaliland oo ah gobol ka madaxbanaan Soomaaliya laakiin weli sharci ahaan katirsan Soomaaliya.

Waxaa magaalada Muqdisho ka dhacay kulan ay yeesheen Guddi heer wasiir ah oo ay ku mideysan yihiin Itoobiya iyo Soomaaliya, kaasoo labada dal ay qalinka ku duugeen heshiis is afgarad ah oo lagu xoojinayo Xidhiidhka ganacsi ee labada dal.

Wasiirka Ganacsiga iyo Is-dhexgalka Gobolka ee Itoobiya, Gebremeskel Chala, oo la hadlay wargayska The Reporter, ayaa sheegay in heshiiskan looga golleeyahay sidii kor loogu qaadi lahaa faa’iidooyinka labada dal ee ganacsiga labada dal.

"Si loo kordhiyo wax-soo-saarka iyo is-weydaarsiga suuq-geynta, dowladdu waxay qaadan doontaa doorkeeda si maalgashadayaasha ganacsiga gaarka ah ay u noqdaan ka-qaybgal firfircoon si meesha looga saaro wax-is-dhaafsiga sharci-darrada ah," ayuu yidhi.

Wasiirka ayaa xusay in ganacsiga aan rasmiga ahayn ee Soomaaliya iyo Itoobiya uu markii hore ahaa mid sare u kac ku yimid, taasi oo ay ugu wacan tahay in uu ahaa mid qaab tahriibin ah kusocoda. Si kastaba ha ahaatee, wuxuu caddeeyay in heshiiska cusub ee is-afgaradka ah uu dhigayo qaab-dhismeed sharci oo si rasmi ah u fududeynaya ganacsiga badeecadaha sida xoolaha iyo wax-soo-saarka kale ee beeraha ee ka yimaada Itoobiya si loogu beddelo dhoofinta Soomaaliya sida kalluunka iyo khudradda.

Sida laga soo xigtay Gebremeskel, mas'uuliyiinta Itoobiya waxay caawiyaan daneeyayaasha ganacsiga gaarka loo leeyahay si ay u maareeyaan caqabadaha xafiiseed iyo inay xaqiijiyaan hannaan habaysan oo loogu talagalay hawlaha ganacsiga xudduudaha isaga gudba, gaar ahaan ku saabsan dhoofinta qaadka.

Qaadku waxa uu ku jiraa booska ugu sarreeya badeecadaha ay Itoobiya u dhoofiso Soomaaliya, isaga oo soo saara in ka badan rubuc bilyan sannadkii marka la xisaabinayo shixnadaha loo diro Somaliland – oo ah gobol madaxbannaan oo sharci ahaan ka tirsan Soomaaliya.

Ganacsatada qaadka Kenya ayaa guulo ka badan ka helay dhiggooda Itoobiya, sida uu sheegay Gebremeskel, faa'iidooyinka ay ka mid yihiin kharashaadka xawaaladaha oo yar, shabakad ganacsi oo weyn, iyo helitaanka adeegyada bangiyada oo aad u sarreeya.

 “Xukuumaddu way ka war-haysay wax-is-dhaafsigan, waxaanay labada waddan ku heshiiyeen go’aanka siyaasadeed ee ku habboon ee heer dawladeed. Saraakiisha Sare ee Ganacsiga ayaa dib u eegis ku sameeyay tafaasiisha farsamo ahaan waxayna gaadheen heshiis, "ayuu sharaxay.